همان‌طور که می‌دانیم، ارزهای دیجیتال ماهیت فیزیکی ندارند و نگهداری و انتقال آن‌ها فقط روی آدرس‌های مخصوصی در بستر بلاک چین انجام می‌شود. به این آدرس‌ها در اصطلاح کیف پول می‌گوییم. اما کیف پول‌هایی که در این مقاله راجع به آن‌ها صحبت می‌کنیم، در حقیقت برنامه‌ها یا دستگاه‌هایی هستند که ارتباط کاربر را با آن آدرس‌های روی بلاک چین برقرار می‌کنند و در اصطلاح به کیف پول ارز دیجیتال معروف‌اند.
کیف پول‌های ارز دیجیتال، با توجه به ماهیت ساخت‌شان به سه دسته نرم‌افزاری، سخت‌افزاری و کاغذی تقسیم می‌شوند. البته از منظر دسترسی به اینترنت و آنلاین یا آفلاین بودن خدمات، کیف پول‌ها را به دو دسته گرم و سرد هم تقسیم می‌کنند. آخرین نوع دسته‌بندی کیف پول‌ها، نوع خدمات متمرکز یا غیرمتمرکز آن‌هاست و از این لحاظ کیف پول‌ها در دو گروه متصدی یا غیرمتصدی جای می‌گیرند.
در این مقاله از مجموعه آموزشی ولت سنتر، تصمیم داریم شما را با انواع کیف پول‌های ارز دیجیتال آشنا کنیم، ساختار و عملکرد آن‌ها را توضیح دهیم و ببینیم چه اتفاقاتی در کیف پول‌های مختلف رخ می‌دهد. تا پایان ما را همراهی کنید.
کیف پول ارز دیجیتال چطور کار می‌کند؟
برخلاف تصور بیشتر کاربران، کیف پول‌ها، ارز دیجیتال را در خود نگهداری نمی‌کنند؛ بلکه ابزاری هستند برای برقراری ارتباط با بلاک چین. به بیان ساده‌تر، کیف پول‌ها اطلاعاتی را که برای ایجاد یک تراکنش در بلاک چین نیاز است، تولید می‌کنند. بخش مهمی از این اطلاعات، «کلیدهای عمومی» (Public key) و «کلیدهای خصوصی» (Private key) هستند.
علاوه بر این، یک کیف پول دارای یک آدرس منحصربه‌فرد است که به محل خاصی از بلاک چین اشاره می‌کند و کوین‌ها می‌توانند به آن محل ارسال شوند. این آدرس یک رشته ترکیبی از حروف و اعداد است و بر اساس کلیدهای عمومی و خصوصی ساخته می‌شود. در نتیجه کلید عمومی را می‌توان برای ارسال ارز دیجیتال در اختیار دیگران قرار داد؛ اما کلید خصوصی فقط باید در اختیار صاحب کیف پول باشد، چون اجازه برداشت از کیف پول توسط کلید خصوصی صادر می‌شود.
به کیف پول‌هایی که خودشان از کلیدهای خصوصی کاربر نگهداری می‌کنند، در اصطلاح «متصدی» یا کاستدی (Custodial) و کیف پول‌هایی که دخالتی در ذخیره کلیدهای خصوصی کاربر نداشته باشند، «غیرمتصدی» یا نان-کاستدی (non-Custodial) گفته می‌شود.
در ادامه می‌پردازیم به معرفی و بررسی دسته‌بندی اصلی کیف پول‌های ارز دیجیتال که شامل نرم‌افزاری، سخت‌افزاری و کاغذی می‌شود.
کیف پول نرم افزاری
«کیف پول‌های نرم‌افزاری» (Software Wallets) بیشترین تنوع را در بین تمام کیف پول‌ها دارند و از آنجایی که تمام آن‌ها به نحوی با اینترنت در تماس‌اند، به آن‌ها «کیف پول گرم» (Hot wallet) هم گفته می‌شود. دسترسی و استفاده از این کیف پول‌ها ساده است و در زمان کوتاهی می‌توان دارایی‌ها را روی آن‌ها منتقل کرد. صرافی‌ها هم از این نوع کیف پول برای نگهداری دارایی کاربران استفاده می‌کنند.
کیف پول‌های نرم‌افزاری به سه دسته «تحت وب» (Web)، «دسکتاپ» (Desktop) و «موبایلی» (Mobile) تقسیم می‌شوند. در ادامه راجع به هر کدام توضیح می‌دهیم.
کیف پول تحت وب
کیف پول تحت وب، ارتباط شما با بلاک چین را از طریق مرورگر سیستم عامل فراهم می‌کند. پس برای استفاده از این نوع کیف پول نیازی به دانلود و نصب برنامه روی سیستم نیست. وقتی از طریق یک مرورگر با صرافی در ارتباط هستید، در حقیقت از یک کیف پول تحت وب استفاده می‌کنید. البته به‌جز صرافی‌ها، سایت‌های دیگری هم هستند که خدمات نگهداری و مدیریت ارزهای دیجیتال را در بستر وب ارائه می‌دهند.
در بیشتر کیف پول‌های تحت وب، شما می‌توانید آدرس شخصی خود را بسازید و برای آن رمزعبور مشخص کنید. برخی سایت‌ها نگهداری کلید خصوصی را خودشان بر عهده می‌گیرند و برخی هم آن را به شما می‌سپارند. مدیریت کلید خصوصی توسط سایت (یا هر واسط دیگر) شاید برای افراد کم‌تجربه، مناسب به نظر برسد، ولی در کل ریسک زیادی دارد. یعنی شما تمام دارایی خود را به آن واسط سپرده‌اید. البته بعضی کیف پول‌ها از امکاناتی مثل «چند امضایی» (Multi-signatures) پشتیبانی می‌کنند که باعث می‌شود علی‌رغم اینکه کلید خصوصی در اختیار کاربر نیست، ولی تایید تراکنش‌ها بدون امضای کاربر ممکن نباشد.
کیف پول دسکتاپ
کیف پول دسکتاپ همان‌طور که از اسمش پیداست، برنامه‌ای است که روی کامپیوتر دانلود و نصب می‌شود. تقریبا تمام کیف پول‌های دسکتاپ از نوع غیرمتصدی هستند و کلیدهای خصوصی در اختیار کامل کاربر قرار می‌گیرند. اطلاعات کلیدهای خصوصی، در قالب یک فایل با پسوندی مشخص در سیستم کاربر ذخیره می‌شود و توصیه می‌شود برای امنیت بیشتر، ازین فایل بکاپ تهیه شود و برای دسترسی به آن از پسورد استفاده کنید.
نگهداری امن از فایل کلیدهای خصوصی مهم‌ترین نکته در استفاده از کیف پول‌های دسکتاپ است. اگر به هر دلیلی کامپیوتر شما از دسترس خارج شود و شما نسخه بکاپ کلیدهای خصوصی یا کلمات بازیابی اکانت خود را نداشته باشید، باید با ارزهای دیجیتال خود خداحافظی کنید.
در حالت کلی، کیف پول دسکتاپ امنیت بیشتری نسبت به کیف پول تحت وب دارد، اما نکته مهم این است که کامپیوتر شما هنگام نصب کیف پول، حاوی ویروس یا بدافزار نباشد. چون در این صورت، خطر حمله به برنامه کیف پول بسیار بالا می‌رود.
کیف پول موبایلی
کیف پول‌های موبایلی در قالب اپلیکیشن اندروید و IOS و… طراحی شده و مثل یک برنامه عادی روی گوشی موبایل نصب می‌شود. استفاده از کیف پول موبایلی بسیار آسان است، به‌طوری که ارزهای دیجیتال را می‌توان تنها با اسکن یک کد QR، ارسال یا دریافت کرد. کیف پول‌های موبایلی برای استفاده‌ی روزمره از ارزهای دیجیتال طراحی شده‌اند و با استفاده از آن‌ها به‌راحتی می‌توان بیت کوین، اتر، تتر یا هر ارز دیگری را خرید و فروش کرد. همچنین می‌توان با استفاده از آن‌ها خرید اینترنتی انجام داد یا به دیگران ارز دیجیتال ارسال کرد. از جمله معروف‌ترین کیف پول‌های موبایلی می‌توان به «تراست ولت» (Trust Wallet)، «اکسدوس» (Exodus)، «الکتروم» (Electrum)، «کوینومی» (Coinomi) و «لومی» (Lumi) اشاره کرد.
از آنجایی که موبایل‌ها هم مثل کامپیوترها در معرض حمله بدافزارها و ویروس‌ها قرار دارند، باید نکات امنیتی در استفاده از کیف پول‌های موبایلی را رعایت کنیم. همیشه برای برنامه کیف پول، رمزعبور در نظر بگیریم و از کلیدهای خصوصی و کلمات بازیابی بکاپ تهیه کنیم. چون ممکن است گوشی موبایل دزدیده شود یا در اثر اتفاقی آسیب ببیند.
کیف پول سخت افزاری
«کیف پول سخت‌افزاری» (Hardware Wallet)، دستگاه الکترونیکی کوچکی است که وظیفه آن تولید و نگهداری از کلیدهای عمومی و خصوصی به‌صورت آفلاین است. کیف پول‌های سخت‌افزاری از روشی به نام «تولید عدد تصادفی» یا RNG (Random Number Generator) برای ایجاد این کلیدها استفاده می‌کنند. کلیدهای تولیدشده به‌صورت آفلاین و فقط روی دستگاه ذخیره می‌شوند، به همین خاطر به آن‌ها کیف پول سرد هم گفته می‌شود که از امن‌ترین روش‌های نگهداری ارز دیجیتال به‌شمار می‌روند.
کیف پول سخت افزاری به ایمن‌ترین راه ذخیره ارزهای دیجیتال معروف است، اما باید توجه داشت که رابط کاربری این کیف پول‌ها به زیبایی و سادگی کیف پول‌های گرم نیست و دسترسی به موجودی و انجام تراکنش در آن‌ها زمان‌بر و دشوارتر است. بسیاری از صرافی‌ها، برای اطمینان دادن به کاربران اعلام می‌کنند که بیشتر دارایی‌های کاربران را در کیف پول‌های سخت‌افزاری (سرد) و به‌صورت آفلاین نگهداری می‌کنند و بخش کمتر دارایی‌ها در کیف پول‌های گرم به‌صورت آنلاین ذخیره می‌شود.
کیف پول سخت‌افزاری، بهترین انتخاب برای نگهداری بلندمدت از دارایی‌های دیجیتال یا مقادیر زیادی ارز دیجیتال است. اکثر این کیف پول‌ها دارای رمزعبور ورود هستند و با نگهداری از کلمات بازیابی، در صورت رخ دادن هر اتفاقی برای دستگاه، می‌توانید به پول خود دسترسی داشته باشید. کیف پول‌های «لجر نانو» (Ledger Nano)، «ترزور» (Trezor) و «کیپ‌کی» (KeepKey) از معروف‌ترین کیف پول‌های سخت‌افزاری هستند.
کیف پول کاغذی
کیف پول کاغذی یک صفحه کاغذی است که آدرس کیف پول (کلید عمومی) به همراه کلید خصوصی‌اش، روی آن چاپ می‌شود. به کمک این اطلاعات می‌توان تراکنش ارز دیجیتال مربوطه را انجام داد. کیف پول‌های کاغذی مثل مدل‌های سخت‌افزاری برای نگهداری بلندمدت ارزهای دیجیتال مناسب هستند.
بعضی از وبسایتهای ارائه‌دهنده کیف پول کاغذی اجازه می‌دهند که کد مخصوص تولید کیف پول روی سیستم کاربر دانلود شود و در ادامه، آدرس و کلید مربوطه به‌صورت آفلاین تولید شوند. این یک روش خیلی امن برای ذخیره ارز دیجیتال است و می‌تواند جایگزین رایگانی برای کیف پول‌های سخت‌افزاری باشد.
نکته‌ای که عده کمی درباره کیف پول‌های کاغذی از آن مطلع هستند، این است که نمی‌توان بخشی از موجودی آن‌ها را از تراکنش خارج کرد و باید از تمام موجودی استفاده کنید. یعنی اگر شما ۱۰ بیت کوین در کیف پول کاغذی خود داشته باشید و بخواهید ۲ بیت کوین را انتقال دهید، ابتدا باید تمام ۱۰ بیت کوین را به کیف پول دیگری مثل دسکتاپ منتقل کنید و از آنجا تراکنش ۲ بیت کوینی خود را انجام دهید و بعد ۸ بیت کوین باقیمانده را به کیف پول کاغذی برگردانید.
وبسایتهای Walletgenerator.net، Bitaddress.org و Bitcoinpaperwallet.com از جمله ارائه‌دهندگان کیف پول کاغذی هستند.
سخن پایانی
کیف پول‌های ارز دیجیتال رابط‌های کاربری خاصی هستند که امکان برقراری ارتباط با آدرس‌های موجود در بلاک چین را برای مدیریت و انتقال ارزهای دیجیتال فراهم می‌کنند. برای اینکه بتوانیم در دنیای ارزهای دیجیتال فعالیت کنیم، باید کیف پول‌های بلاک چین را بشناسیم و کاربرد مناسب هر کیف پول را درک کنیم.
کیف پول‌های ارز دیجیتال به سه دسته نرم‌افزاری، سخت‌افزاری و کاغذی تقسیم می‌شوند. نرم‌افزاری‌ها شامل انواع تحت وب، دسکتاپ و موبایلی بوده که به آن‌ها به خاطر ارائه خدمات آنلاین، کیف پول گرم نیز گفته می‌شود. کیف پول‌های سخت‌افزاری دستگاه‌های خاصی هستند که کلیدهای خصوصی را به‌صورت آفلاین نگهداری می‌کنند و ارتباط کاربر با بلاک چین را به یک دستگاه فیزیکی وابسته می‌سازند و امن‌ترین روش نگهداری ارز دیجیتال به شمار می‌روند. کیف پول‌های کاغذی نیز به‌صورت صفحه‌ی کاغذی هستند که آدرس کیف پول و کلید خصوصی روی آن چاپ می‌شود و یکی از راه‌های امن و رایگان برای نگهداری طولانی از ارزهای دیجیتال استفاده به شمار می‌رود.
اگر قصد دیدن آموزش بیشتر در مورد کیف پول‌ها و دیگر مباحث مرتبط با ارزهای دیجیتال را دارید به وب‌سایت ولت سنتر مراجعه کنید. ما در مجموعه ولت سنتر پیوسته تلاش می‌کنیم تا در جهت افزایش آگاهی کاربران در دنیای کیف پول ارزهای دیجیتال قدم برداریم. اگر سوال یا نظری در مورد انواع کیف پول‌های ارز دیجیتال دارید، می‌توانید با ما در ولت سنتر در میان بگذارید.