قبول دارید چقدر اپلیکیشن‌ها ابزاری دوست‌داشتنی و پرکاربرد هستند و با وجود آنها، کار ثبت سفارشات مختلف راحت‌تر انجام می‌شود؟ دوست دارید دیگر اطلاعات شخصی خود را به‌زور در اختیار این اپلیکیشن‌ها قرار ندهید و بدون اینکه شناسایی شوید، باز هم از آنها استفاده کنید؟ در کنار برنامه‌های متمرکزی که ثبت نام فقط با ایمیل، شماره تماس و اطلاعات حساب بانکی امکان‌پذیر است، «اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز» (DApps) آمده است تا این قواعد را کلا دور بزند. بگذارید اینطوری بگوییم که اگر برنامه متمرکز اینستاگرام باشد، اپلیکیشن غیرمتمرکز همان بیت تورنت است!
با طراحی اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز یا DApps کاربران از شر هزینه‌های اضافه هم به راحتی خلاص شدند! حالا زمان کانکت شدن با اپلیکیشن‌های رایگان و همیشه در دسترس فرا رسیده است. حفظ امنیت شبکه هم با وجود گران‌بهای کاربران معنا پیدا می‌کند و همه چیز خیلی عجیب به نظر می‌رسد. برای درک بهتر، بیایید تمام پیش‌فرض‌هایی که از یک اپ سنتی داریم را کنار بگذاریم و با ذهنیت وایت برد، وارد دنیای اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز بشویم. در بلاگ ولت سنتر همه جوانب این اپلیکیشن‌ها را بررسی می‌کنیم.
مفهوم تمرکززدایی
تمرکززدایی (Decentralization) یکی از مفاهیم بنیادین در درک عملکرد شبکه یا سیستم است؛ مفهومی که به توزیع کنترل و تصمیم‌گیری در سرتاسر شبکه اشاره دارد. در واقع، دیگر قدرت در دست یک سازمان یا یک فرد قرار ندارد و بین تمامی مشارکت‌کندگان توزیع می‌شود. همه این تغییرات و دیتابیس مشترک را مرهون شبکه بلاک چین هستیم.
تعریف اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز
اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (DApps) دسته‌ای از برنامه‌های نرم‌افزاری به شمار می‌آیند که به شیوه تراستلس (trustless) و همتا به همتا در شبکه غیرمتمرکز بلاک چین اجرا می‌شوند. هدف از اجرا و به‌کارگیری آنها افزایش سطح امنیت، شفافیت و استقلال است. در این نوع اپلیکیشن‌ها، فرایند ثبت اطلاعات در بلاک چین انجام می‌شود و تایید داده‌ها هم برعهده نودها است. همچنین قراردادهای هوشمند به عنوان یکی از مولفه‌های کلیدی DApps در نظر گرفته می‌شود که اجرای خودکار تراکنش‌ها را امکان‌پذیر می‌سازد.
ویژگی‌های DApps
ویژگی‌های کلیدی اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز فقط در تمرکززدایی خلاصه نمی‌شود، بلکه سطوح امنیت، کنترل و شفافیت را هم دربرمی‌گیرد تا ماهیت شگفت‌انگیز خود را به نمایش بگذارد. بیایید خصوصیات آنها را به طور خلاصه بررسی کنیم:
۱. شفافیت متن باز
ویژگی شفافیت متن باز به دسترسی عمومی به کد، قابلیت توسعه با سرعت بالا و بهبود امنیت اشاره دارد.
۲. امنیت رمزنگاری شده
منظور از امنیت رمزنگاری شده این است که هر تراکنشی، تغییرناپذیر و رمزگذاری شده به شمار می‌آید.
۴. استقلال و کنترل کاربر
استقلال و کنترل کاربر در مالکیت بر روی اطلاعات شخصی و تعامل مستقیم با شبکه خلاصه می‌شود.
مثال‌هایی از اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز
هم‌زمان با طراحی DApps، استارت تحولات عظیمی در بخش‌های مختلف زده شده است. بیایید ببینیم چه بخش‌هایی تحت‌تاثیر این اپلیکیشن‌ها قرار گرفته‌اند:
۱. دیفای
اپلیکیشن‌های دیفای ارائه دهنده خدمات مالی هستند و برای حذف واسطه‌ها، از فناوری بلاک چین بهره می‌برند. به‌این‌ترتیب، شاهد وام‌دهی از نوع همتا به همتا هستیم، معاملات در حالت خودکار به اجرا می‌رسند و ابزارهای مالی کاملا شفاف مورد استفاده قرار می‌گیرند. در کل، با وجود DApps چشم‌انداز مالی کلا تغییر کرده است.
۲. بازی‌های بلاک چینی
با وجود مالکیت کامل بر دارایی‌های درون بازی و ارائه یک اکوسیستم شفاف، صنعت گیمینگ با اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز متحول شده است. از طرفی، امکان انتقال دارایی در پلتفرم‌های مختلف وجود دارد و مشارکت در طراحی بازی هم به معنای واقعی باعث شده است گیمرها احساس کنترل بیشتری داشته باشند.
۳. رسانه اجتماعی و تولید محتوا
مالکیت بر محتوا، آزادی بیان و تعامل از نوع مستقیم بین تولیدکنندگان محتوا و مخاطببن از اثرات به‌کارگیری DApps در دنیای فعال رسانه‌های اجتماعی است.
کیف پول‌های سخت‌افزاری و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApps)
اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز و کیف پول‌های سخت‌افزاری دیجیتال، دو عنصر کلیدی اکوسیستم بلاک‌چین هستند که از طریق پروتکل‌هایی مانند WalletConnect با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند و به کاربران امکان تعامل امن و بدون واسطه با برنامه‌های DeFi، NFT و صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) را می‌دهند.
کیف پول‌های سخت‌افزاری مانند Ledger یا Trezor، که کلیدهای خصوصی را آفلاین ذخیره می‌کنند، با اتصال به dApps از طریق USB، بلوتوث یا QR کد، تراکنش‌ها را امضا می‌کنند بدون اینکه کلیدها را در دستگاه متصل فاش کنند. این ارتباط، امنیت را تضمین می‌کند، زیرا dApps فقط به آدرس عمومی دسترسی دارند و امضای تراکنش‌ها درون کیف پول سخت‌افزاری انجام می‌شود. اخیرا با رشد DeFi و dApps مانند Uniswap و Aave، این ادغام برای تریدرهای ایرانی که از تحریم‌ها رنج می‌برند، فرصتی برای دسترسی به صرافی‌های غیرمتمرکز بدون نیاز به KYC فراهم کرده است، به شرط استفاده از کیف پول‌هایی با پشتیبانی از WalletConnect مانند Trezor Model T یا Ledger Nano X. این ترکیب نه تنها ریسک هک را تا ۹۹ درصد کاهش می‌دهد، بلکه کاربران را به‌عنوان مالک واقعی دارایی‌های دیجیتال خود قرار می‌دهد، جایی که می‌توانند بدون اعتماد به واسطه‌ها، استیکینگ، ترید یا مدیریت NFT انجام دهند.
آینده اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز به چه صورت است؟
آینده اپلیکیشن های غیرمتمرکز به توسعه بلاک چین بستگی دارد و قطعا تحولاتی که امروزه در سطح تعاملات دیجیتال در صنایع متعدد شاهد آنها هستیم، همچنان ادامه خواهد داشت. آنچه که باعث محبوبیت این دسته از اپلیکیشن‌ها شده است، قطعا کاربر- محور بودن آنها است؛ خصوصیتی کمیاب که بهبود تجربه کاربری را به دنبال دارد و از طرفی، بهبود سطح مقیاس پذیری را به دنبال داشته است. در کل، پتانسیل DApps برای متحول سازی خدمات دیجیتال بسیار بالا است و باید دید روند توسعه پلتفرم‌های غیرمتمرکز به چه صورت پیش می‌رود.
سخن پایانی
برای درک بهتر عملکرد اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز در رسانه‌های اجتماعی سری به شبکه ماستودون (Mastodon) می‌زنیم؛ شبکه‌ای آلمانی که به محبوبیت زیادی دست یافته است. کاربران می‌توانند یکدیگر را دنبال کنند، پست بگذارند و مشارکت فعالی از خود نشان دهند. این شبکه بر روی سرورهای غیرمتمرکز فعال است و کاربران با حس استقلال، سروری ایدئال را برای خود انتخاب می‌کنند. در واقع، شما باید این‌گونه تصور کنید که شبکه‌ای مشابه توییتر است، ولی خبری از کنترل نامحسوس و محدودیت‌های مختلف نیست. علاقمند به فعالیت در چنین شبکه‌ای هستید؟
سوالات متداول:
- معایب اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز شامل چه مواردی می‌شود؟
نیاز به دانش تکنیکال، پیچیدگی در تجربه کاربری و بلاتکلیفی در بعد نظارت، جزو مهم‌ترین معایب این اپلیکیشن‌ها محسوب می‌شوند.
- تفاوت اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز با برنامه‌های متمرکز چیست؟
تفاوت‌های این دو دسته از اپلیکیشن‌ها در محل ذخیره اطلاعات، امنیت، سرعت و هزینه خلاصه می‌شود. در برنامه‌های متمرکز شاهد ذخیره دیتا بر روی سرور هستیم، از نظر امنیت در سطح پایینی قرار دارند و در عوض، سرعت آن بالاتر و کم‌هزینه‌تر است.
- DApps چه مزایایی را به دنبال دارد؟
بهبود امنیت، برخورداری از سیستم پاداش دهی، کاهش هزینه‌های معاملاتی و اجرای تراکنش‌ها به صورت شفاف، از مزایای این اپلیکیشن‌ها به شمار می‌آید.
